Âm vang cồng chiêng nơi núi rừng Tây Quảng Ngãi

Cồng chiêng từ lâu đã trở thành linh hồn văn hóa của các dân tộc Tây Nguyên, trong đó có đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Đăk Glei cũ (nay là các xã vùng Tây Quảng Ngãi, gồm: Đăk Pék, Đăk Môn, Đăk Long, Xốp, Đăk Plô, Ngọc Linh). Hơn cả một nhạc cụ, cồng chiêng là nhịp đập của cộng đồng, gắn bó mật thiết với đời sống, tín ngưỡng và nghi lễ truyền thống.

Ngày hội văn hóa Thể thao các DTTS huyện Đăk Glei cũ

Trong các nghi lễ quan trọng như lễ mừng lúa mới, hội làng, tiếng cồng chiêng vang lên như lời cầu khẩn gửi đến thần linh, là cách để bà con bày tỏ niềm vui, nỗi buồn và ước vọng. Người đánh chiêng, thường là các già làng am hiểu phong tục được xem như “người giữ hồn” của bản làng, trao truyền vốn quý cho con cháu. Âm thanh cồng chiêng tuy giản dị nhưng giàu sắc thái, có thể ngân vang hân hoan khi chào đón mùa bội thu, lắng đọng khi chia buồn, hay thiết tha trong những lời cầu phúc.

Phần thi tái hiện mừng lúa mới tại huyện Đăk Glei cũ

Với tầm quan trọng và giá trị lịch sử to lớn, cồng chiêng đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, trở thành niềm tự hào lớn lao, khẳng định giá trị độc đáo của cồng chiêng không chỉ trong phạm vi quốc gia mà còn với nhân loại.

Tuy nhiên, trước tác động của đời sống hiện đại, không gian văn hóa cồng chiêng ở Tây Quảng Ngãi đang thu hẹp dần. Số người biết và gắn bó với cồng chiêng ngày càng ít, trong khi nhiều nghệ nhân cao tuổi, những “báu vật sống” của cộng đồng đang dần vắng bóng. Lớp trẻ ít quan tâm học chiêng, khiến di sản đứng trước nguy cơ mai một.

Điểm trưng bày các nhạc cụ truyền thống tại Trung tâm VHTTDL&TT xã Đăk Pék, trong đó có công chiêng

Để tiếng chiêng tiếp tục ngân vang, cần những giải pháp cụ thể và đồng bộ. Các xã đã triển khai khuyến khích mỗi làng duy trì đội chiêng, gắn hoạt động diễn tấu với lễ hội truyền thống. Đưa cồng chiêng vào trường học, các câu lạc bộ văn hóa; mở lớp do nghệ nhân hướng dẫn. Có chính sách hỗ trợ, kịp thời tri ân những người đang nắm giữ vốn quý của cộng đồng. Đồng thời, Biến các lễ hội, chương trình trình diễn cồng chiêng thành sản phẩm du lịch văn hóa, vừa quảng bá di sản vừa tạo sinh kế cho người dân.

Âm vang cồng chiêng là âm thanh ngân nga giữa núi rừng, cũng là sợi dây nối quá khứ với hiện tại, hun đúc tinh thần đoàn kết và bản sắc của cộng đồng. Giữ gìn cồng chiêng là bảo tồn một loại hình nghệ thuậtbảo vệ cả một không gian văn hóa, một lối sống và niềm tự hào của các dân tộc Tây Nguyên.

Khi có sự chung tay của chính quyền, cộng đồng và thế hệ trẻ, tiếng chiêng Tây Quảng Ngãi sẽ còn mãi vang vọng, khẳng định sức sống bền bỉ của văn hóa dân tộc giữa nhịp sống hiện đại hôm nay và mai sau.

Bài, ảnh: Nguyễn Tú